सजीवांमध्ये मूलभूत जैविक प्रक्रियांपैकी एक आणि सर्वात महत्त्वाचे म्हणजे जलीय परिसंस्थांमध्ये राहणा .्यांसाठी osmoregulation, त्याला असे सुद्धा म्हणतात ऑस्मोटिक शिल्लक.
जीवनासाठी आवश्यक असलेल्या सर्व चयापचयाशी प्रतिक्रिया जलीय किंवा द्रव माध्यमात घडतात. या प्रतिक्रियांच्या योग्य ऑपरेशनसाठी, पाण्याची एकाग्रता आणि विरघळली (त्या सर्व कमी आण्विक वजनाच्या सेंद्रिय संयुगे जे राखण्यासाठी मदत करतात ऑस्मोटिक शिल्लक) म्हणतात प्रक्रियामध्ये तुलनेने अरुंद मार्जिनमध्ये ओसीलेट osmoregulation.
आम्ही परिभाषित करू शकतो osmoregulation जसे की शरीरातील होमिओस्टॅसिस टिकवून ठेवणारी पध्दती, जी द्रव्य आणि उर्जाच्या एक्सचेंजद्वारे परदेशात होणार्‍या बदलांवर अवलंबून जीवनांच्या अंतर्गत स्थितीला स्थिर ठेवण्याच्या क्षमतेशिवाय दुसरे काहीही नाही.
हे सर्व निर्णायकपणे अंतर्गत द्रवपदार्थामध्ये आणि वातावरणात असलेल्या विद्राव्य द्रव्यांच्या नियंत्रित विस्थापनवर अवलंबून असते. यामुळे आपल्याला मूलभूत भूमिका निभावणार्‍या पाण्याच्या हालचालींवर नियंत्रण ठेवता येते.
पाण्याच्या हालचालीचे हे नियमन चालते ऑस्मोसिस, जो अर्ध-प्रवेश करण्यायोग्य पडद्यामधून जाणार्‍या सॉल्व्हेंट द्रवच्या हालचालीवर आधारित एक शारीरिक घटना आहे. ही घटना साध्या प्रसारासाठी धन्यवाद निर्माण करते ज्यास उर्जा खर्चाची आवश्यकता नसते आणि जीवांच्या योग्य सेल्युलर चयापचयसाठी निर्णायक बनते.
थोडक्यात, आणि सर्वसाधारण सारांश म्हणून osmoregulation आम्हाला एकाग्रता करण्यात मदत करते विरघळली अस्तित्वातील सजीव (उदाहरणार्थ: पेशी) आणि त्यांच्या सभोवतालचे वातावरण, चळवळ आणि प्रवाहातून स्वतःस संतुलित ठेवते जे अर्ध-पारगम्य पडदा ओलांडते. अशी परिस्थिती आम्हाला नियमन करण्यास अनुमती देते ऑस्मोटिक दबाव (पडदा आत घुसणारा दिवाळखोर नसलेला विशिष्ट प्रवाह थांबविण्यासाठी ज्यावर दबाव टाकला जातो).
प्राण्यांमध्ये ओस्मोटिक शिल्लक
बहुतेक प्राण्यांमध्ये पेशी पुरवणारे द्रवपदार्थ असतात isosmotic पेशींच्या आत राहणार्‍या द्रवांच्या तुलनेत. याचा अर्थ काय आहे? बरं, पेशींच्या आत आणि बाहेरील द्रवपदार्थ ए ऑस्मोटिक दबाव खूप समान. हे सेलमध्ये जास्त सूज येण्यापासून रोखण्यासाठी आहे जसे की ए मध्ये होईल काल्पनिक समाधान, किंवा सुरकुत्या, काहीतरी घडते जे हायपरटॉनिक सोल्यूशन्स.
ते द्रव ठेवण्यास सक्षम होण्यासाठी isosmotic प्लाझ्मा पडदाच्या दोन्ही बाजूंनी, ते जे करतात त्या मोठ्या प्रमाणात ऊर्जा वापरतात ज्याद्वारे ते सक्रिय वाहतुकीद्वारे सेलच्या आतून ना + पंप व्यवस्थापित करतात.
प्राणी पेशी एक मध्ये पाहू समाधान isosmotic त्याच्या योग्य कार्य आणि विकासासाठी एक योग्य माध्यम. दुसरीकडे, वनस्पतींमध्ये ते असे नाही. ए मध्ये आढळलेल्या वनस्पती पेशी समाधान isosmotic त्यांना ट्युरोरचा एक मोठा तोटा होऊ शकतो, कारण या पेशी त्यांच्या सेलमध्ये मोठ्या प्रमाणात विद्रव्य ठेवण्यास सक्षम असतात ज्याद्वारे ते जास्त प्रमाणात आणि लवचिकता प्राप्त करतात.
जलीय जनावरांमध्ये ओस्मोरेग्युलेशन
जलचर प्राण्यांनी गोड्या पाण्यापासून (फारच थोड्या थोड्या थोड्या थोड्या थोड्या थोड्या थोड्या लोकांसह) निवासस्थानांच्या विस्तृत संगममध्ये रुपांतर केले विरघळली) ते जास्त क्षारयुक्त पाणी (मोठ्या प्रमाणात विरघळली). यामुळे त्यांना नियमनाच्या समस्येला सामोरे जावे लागले आहे ऑस्मोटिक शिल्लक एकमेकांकडून खूप भिन्न. याव्यतिरिक्त, हे उल्लेखनीय आहे की प्रत्येक प्रजाती किंवा जीव दिलेल्या वातावरणाच्या ओस्मोटिक एकाग्रतेच्या श्रेणीमध्ये कार्य करतात.
या प्रकरणात, आम्ही यात फरक करू शकतोः
- पिनहोल: बाह्य वातावरणाचा ठराविक क्षारांची कमतरता सहन करणारी जीवांचे ताजे पाणी किंवा मीठाचे पाणी असो.
- युरीहालिनो: जीवसृष्टी जी जास्त प्रमाणात खारटपणा सहन करतात बाह्य वातावरणाची वैशिष्ट्यपूर्ण, ते ताजे पाणी किंवा मीठाचे पाणी असो.
मुख्यतः, प्रलंबीतपर्यंत पोहोचण्याचे दोन मूलभूत मार्ग आहेत osmoregulation.
प्रथम आम्ही सह सादर केले आहेत osmoconformism, जे त्या प्राण्यांना सूचित करते ऑस्मोटिक शिल्लक ते ज्या वातावरणात राहतात त्या वातावरणाशी निरंतर राहून प्राणी बनतात isosmitic त्याच्या नैसर्गिक वातावरणासह. ते सहसा जीव असतात जे प्रामुख्याने गोड्या पाण्यामध्ये आढळतात, जरी काही असे करतात असुरक्षित पाण्यामध्ये ज्यामध्ये काही क्षारयुक्त असतात.
आणि दुस instance्या वेळी आपल्याकडे प्राणी आहेत osmoregulators, ज्याने त्यांच्या वातावरणाशी संबंधित ओस्मोटिक संतुलन राखण्याचा प्रयत्न केला पाहिजे. याचा अर्थ असा होतो की एखाद्या उर्जेची किंमत त्वचेच्या पारगम्यतेवर किंवा प्राण्यांच्या बाह्य पृष्ठभागावर अवलंबून असते. हे देखील नमूद केले पाहिजे की जर चंचलता शरीराच्या द्रवपदार्थाचे प्रमाण वातावरणापेक्षा जास्त असते, आपण प्राण्याला तोंड देत असतो हायपरोस्मोटिक. तथापि, ते खूपच लहान असल्यास आम्ही ते प्राणी असल्याचे सांगू hypoosmotic.
गोड्या पाण्यातील माशांमध्ये ओसमोरगुलेशन
गोड्या पाण्यातील माशांमध्ये, त्यांच्या शरीरात आयनांची एकाग्रता पाण्यापेक्षा निश्चितच जास्त आहे. यामुळे पाण्याचे निरंतर प्रसार होऊ शकते जे गिलच्या उपकला आणि आपल्या शरीराच्या उर्वरित भागामध्ये आत प्रवेश करते.
या संचाच्या मूत्रपिंडामुळे हे बदलानुकारी धन्यवाद आहे de peces मोठ्या प्रमाणात मूत्र निर्माण करते. यामध्ये आपण हे जोडले पाहिजे की क्षारांच्या एकाग्रतेमुळे ते ज्या पाण्यात राहतात ते गमावतात इलेक्ट्रोलाइट्स, जे त्यांनी त्यांच्या गिलमध्ये क्षारांचे शोषण करून नुकसानभरपाई केली पाहिजे.
खार्या पाण्यातील माशांमध्ये ओस्मोरेगुलेशन
च्या प्रक्रियेत osmoregulation खार्या पाण्यातील मासे किंवा सागरी माश्यांपैकी, त्यांच्या गोड्या पाण्यातील नातेवाईकांच्या अगदी विरुद्ध आहे. या प्रकरणात, पाणी सतत माशांच्या शरीराबाहेर सरकते. द आयन त्या घरांमध्ये पाणी या प्राण्याचे शरीर गिलमधून घुसते. यामुळे गंभीर समस्या उद्भवू शकते, जी डिहायड्रेशनच्या जोखमीशिवाय इतर काहीही नाही.
डिहायड्रेशन टाळण्यासाठी, सागरी मासे सतत मोठ्या प्रमाणात पाण्याचे सेवन करतात आणि तयार होणारे जास्त प्रमाणात मीठ तीन मार्गांद्वारे बाहेरून काढून टाकले जाते: मल, मूत्र आणि स्वत: गिल्स.
El ऑस्मोटिक शिल्लकएक प्राधान्य म्हणजे हे समजणे खूप कठीण आणि गुंतागुंतीचे वाटू शकते. तथापि, जीवनासाठी हे महत्त्वपूर्ण आहे, कारण सर्व जीव त्यावर अवलंबून असतात. हे देखील महत्वाचे आहे की ते मासेवर प्रेम करणा those्या सर्वजणांना माहित असावे कारण अशा प्रकारे ते आपल्या प्राण्यांचे अंतर्गत वर्तन चांगल्या प्रकारे समजू शकतात. आम्ही आशा करतो की आम्ही आपल्याला त्रास देण्यास सक्षम आहोत आणि या त्रासदायक विषयाबद्दल काही शंका स्पष्ट करू शकू.